Jak zaprojektować przewodnik, który nie tylko przekazuje informacje, ale też daje ukojenie? Jak sprawić, by publikacja stała się przyjaznym głosem w trudnym momencie? „Powitalnik” – innowacja społeczna zainicjowana przez Stowarzyszenie Mudita, to przykład na to, że projektowanie może realnie nieść zmianę, i że ilustracja mówi więcej niż tysiące słów.
Nad projektowaniem „Powitalnika” pracował zespół Admind Branding and Communications oraz 11 znakomitych ilustratorek z całej Polski. Za nową identyfikację wizualną oraz skład odpowiadała Hanna Pitala (Graphic Designer, Admind), a redakcją zajęła się Magda Hutny (Presentation Designer and Senior Editor, Admind).
„Powitalnik” jest przewodnikiem dla osób, które otrzymują informację o możliwej niepełnosprawności, chorobie bądź szczególnych potrzebach swojego dziecka. Publikacja powstała z myślą o rodzicach, ale zawiera także cenne materiały dla ich bliskich oraz specjalistów, którzy wspierają rodziców w trudnych chwilach po diagnozie dziecka. Projekt powstał przy wsparciu Fundacji Stocznia w ramach programu Inkubator Pomysłów 3, finansowanego ze środków Funduszy Europejskich dla Rozwoju Społecznego. Partnerami były firmy Admind i Mustela, które połączyły wspólne wartości, ale też Certyfikat B Corp.
Empatia jako założenie projektowe
„Rodzice otrzymujący diagnozę doświadczają silnych emocji - poczucia zagubienia, lęku, przebodźcowania, a także niepewności wobec nowej rzeczywistości” – mówi Hania Pitala. – „Zależało mi, by doświadczenie czytania dawało poczucie spokoju i porządkowało informacje – niczym wspierający towarzysz w trudnym momencie”.
W praktyce oznaczało to m.in. zadbanie o odpowiednio szerokie marginesy dające „emocjonalny oddech”, pastelową kolorystykę budującą wrażenie bezpieczeństwa i co z perspektywy projektowej i samej użyteczności istotne - strukturę opartą na logicznych sekcjach z żywą paginą. Projekt zawiera też kod kolorystyczny i proste ilustracje pomagające w nawigacji.
11 głosów czyli ilustracja, która wspiera
„Powitalnik” to również kolektywna opowieść ilustratorek, które zgodziły się stworzyć autorskie prace, interpretując najważniejsze tematy publikacji – od stresu i żałoby, po troskę o związek, relacje z rodzeństwem czy rozmowy z lekarzami.
Zaproszenie do udziału w projekcie przyjęły:
Magdalena Kozieł-Nowak. Ilustratorka książek dla dzieci. Absolwentka Akademii Sztuk Pięknych we Wrocławiu. Zilustrowała kilkadziesiąt książek, m.in. „Dzieci z Bullerbyn” Astrid Lindgren. Ilustracje do „Julian Tuwim dzieciom” otrzymały wyróżnienia w konkursach IBBY i PTWK w 2024 roku. Mieszka i pracuje w Jaworze, na skraju Krainy Wygasłych Wulkanów.
Kasia Bogucka. Ilustratorka, malarka i autorka książek, absolwentka UMK w Toruniu. Laureatka Bologna Ragazzi Award. Jej ilustracje pojawiają się w książkach, prasie, animacjach i street art-cie. Rozpoznawalna dzięki geometrycznym formom i niebanalnej kolorystyce. Tworzy także autorskie plakaty i kolaże.
Asia Wójtowicz. Ilustratorka ze Śląska. Skupia się na tematach związanych z naturą, kobiecością i codziennością. Za pomocą ilustracji przetwarza własne doświadczenia i obserwacje. W czasie wolnym szyje, głaszcze koty i zbiera ładne, niepraktyczne przedmioty.
Ada Zielińska. Grafika i ilustracja to jej pasja. Łączy nowoczesność z nostalgią lat 70. i 80. Ukończyła ASP w Warszawie i Gdańsku, gdzie obecnie wykłada. Współorganizuje Festiwal ILUSTRATOR, współpracowała m.in. z Adobe, Netflix, Levi’s i Muzeum Narodowym w Gdańsku. Laureatka licznych nagród, jurorka prestiżowych konkursów.
Paulina Krynicka. Ilustratorka i projektantka, absolwentka Uniwersytetu Artystycznego w Poznaniu. Jej dyplomowe projekty zdobyły liczne nagrody (Design32, Projekt Roku). Tworzy ciepłe, przyjazne ilustracje z dużą dbałością o detal.
Marianna Oklejak. Ilustratorka i autorka książek (m.in. niezwykle popularnej serii „Basia”), absolwentka ASP w Warszawie. Jej prace były nagradzane i pokazywane na wystawach w Polsce i za granicą. Inspirowana polskim folklorem i podróżami. Uznana przez międzynarodowe instytucje (IBBY, Bologna Ragazzi, Nami Island).
Magda Chołaścińska „atogrzywa”. Graficzka i ilustratorka z Poznania, z wykształcenia architektka. Tworzy kolorowe portrety, mapy, plakaty, ilustracje do książek i prasy. Pracuje w branży kreatywnej od ponad 10 lat.
Zosia Dzierżawska. Rysowniczka książek, ilustratorka prasowa, autorka komiksów. Współzałożycielka mediolańskiego studia Armad’illo. Jej prace były dwukrotnie nagradzane na Bologna Book Fair oraz przez Society of Illustrators w Nowym Jorku. Mieszka w Warszawie.
Aleksandra Czudżak. Artystka i ilustratorka, specjalizująca się w grafice warsztatowej (akwaforta). Autorka murali, ilustracji książkowych, plakatów i projektów płyt. Inspiruje się kobiecością, przyrodą, mitami i baśniami ludowymi.
Iga Ścibek. Ilustratorka i graficzka, absolwentka ASP w Łodzi oraz architektury krajobrazu SGGW. Inspirację czerpie z natury i rodzinnych wypraw. Autorka prac o tematyce przyrodniczej, autorka książek dla dzieci.
Paulina Adamowska. Absolwentka ASP w Łodzi. Zajmuje się głównie ilustracją, którą wykorzystuje w różnych dziedzinach projektowania graficznego. Ilustracje opiera na prostych, geometrycznych kształtach, które kontrastują z nieregularnymi teksturami. Jest laureatką wielu konkursów graficznych.
W „Powitalniku” obrazy pełnią bardzo ważną funkcję - stają się nośnikiem emocji, wsparcia i czułości. Ilustratorki, które zaangażowały się w projekt, dzielą się swoimi refleksjami na temat pracy nad publikacją, opowiadają o osobistych doświadczeniach, wyzwaniach, z którymi się mierzyły, oraz o tym, jak widzą rolę sztuki zaangażowanej społecznie. Ich słowa są nie tylko komentarzem do wykonanych ilustracji, ale też świadectwem głębokiego zaangażowania i przekonania, że projektowanie może – i powinno – zmieniać świat.
Magdalena Kozieł-Nowak, autorka ilustracji do rozdziału „Diagnoza prenatalna”, podkreśla: „Nie będę ukrywać, że nie było łatwo uchwycić w jednym obrazku ogromu emocji, przeżyć, które pojawiają się u rodziców po usłyszeniu diagnozy. Przypomniałam sobie, gdy podczas mojej ciąży, a zakładam, że u innych ciężarnych jest tak samo, w głowie kręciła się nieustannie myśl, zaklęcie: ‘żeby było zdrowe’. To wywoływało niepewność, zagubienie, strach… A co gdy diagnoza odpowiada ‘nie będzie zdrowe’? Mogę tylko przypuszczać, że te emocje potęgują się wielokrotnie. Wyzwaniem było stworzenie ilustracji, która nie tylko będzie przedstawiać tę trudną sytuację, ale rodzice znajdą w niej choć troszkę otuchy, nadziei, siły, która pomoże im przejść przez to razem.”
Podkreśla też wagę obrazu jako języka emocji: „W swoim życiu doświadczamy sytuacji, w których nie wiemy, co powiedzieć by dodać otuchy, wesprzeć bliskie nam osoby w trudnych momentach. I odwrotnie, gdy jest nam ciężko, trafiają do nas słowa, które nie spełniają swojej roli, nie okazują się ratunkiem. Tak trudno wypowiedzieć odpowiednio to co czujemy… Ilustracja może mieć większe znaczenie, bo przekazuje to, co trudne jest do wypowiedzenia bezpośrednio.”
Paulina Krynicka dodaje:„Ilustracja może służyć jako dodatkowy kanał komunikacji. Za pomocą kolorów, dynamiki kompozycji czy ekspresji bohaterów tworzy odrębny nośnik informacji wspierający tekst. Może pełnić funkcję terapeutyczną, zastępując słowa tam, gdzie trudno je wypowiedzieć. […] Możliwość tworzenia takich ilustracji uważam za supermoc. To, że moja praca daje mi nie tylko przestrzeń do wyrażenia siebie, ale wsparcia kogoś – to prawdziwy przywilej.”
Dla Magdy Chołaścińskiej projekt miał wymiar osobisty: „Od razu poczułam, że to coś ważnego i bardzo potrzebnego. “Powitalnik” to publikacja, która daje rodzicom wsparcie – jeśli mogę dorzucić swoją cegiełkę w postaci ilustracji, to nie zastanawiam się długo. […] Mój rozdział to ‘Nasze wsparcie’ – i to właśnie chciałam pokazać: że czasem naprawdę drobny gest może wnieść światło w codzienność.”
Asia Wójtowicz wspomina: „Postanowiłam zmierzyć się z tematyką związku. W mojej pracy postawiłam nacisk na aspekt wzajemnego wspierania się przez partnerów. Ujęłam to metaforycznie jako dwójkę ludzi podlewających się nawzajem, w otoczeniu bujnej roślinności. […] Najważniejsze było dla mnie ujęcie tematu przez pryzmat współdziałania, troski i wzajemnego zrozumienia.”
Marianna Oklejak dodaje: „Gdy tylko dowiedziałam się czym jest “Powitalnik”, poczułam, że to projekt wyjątkowy i chcę w nim wziąć udział. Wiem, że życie nie jest zawsze różowe, a wtedy potrzeba dużo wsparcia i czułości. Te dwa słowa są dla mnie kluczami. […] Dorosła dłoń podtrzymuje dziecięcą – w miejscu ich zetknięcia wyrasta nowa roślinka: nowe i od teraz wspólne życie dorosłego i dziecka.”
Redakcja z wrażliwością
Redaktorka, Magda Hutny podkreśla, że edytowanie takiej publikacji wymaga nie tylko technicznej precyzji, ale i pokory.
„Od początku wiedziałam, że nie mogę być wszystkowiedząca. Rodzice, do których kierowany jest “Powitalnik”, przeżywają często najtrudniejsze chwile w życiu. Musiałam dać im miejsce, nie oceniać, nie poprawiać na siłę.”
W redakcji kierowała się trzema zasadami: inkluzywność, przejrzystość, szczerość. Dzięki sugestiom Magdy pojawiły się m.in. podziały graficzne, wypunktowania i ikony ułatwiające nawigację. „Powitalnik” nie tylko informuje – on realnie wspiera.
Projektowanie, które zmienia świat
Zarówno Hania, jak i Magda podkreślają, że design nie zmieni świata sam – ale może ułatwić ludziom życie i dawać nadzieję. Ich podejście odzwierciedla podejście Admind, który jako B Corp wspiera także inne inicjatywy społeczne i środowiskowe: FilmOn (festiwal filmowy osób z niepełnosprawnościami), Green Film Festival (kino dla planety) czy AI for Changemakers (program fundacji Tech To The Rescue, wspierający NGO’s w wykorzystaniu AI).
„Jako projektanci nie zmienimy sytuacji rodzica, który słyszy diagnozę. Ale możemy sprawić, że poczuje się mniej samotny. I to już bardzo dużo.” – podsumowuje Hania Pitala.
