Praca rozpatruje zagadnienie nieczytelności tekstu w obszarze projektowania graficznego – dziedziny sztuki odciskającej znaczące piętno na rozwój współczesnej komunikacji społecznej. Ze względu na użytkowy charakter znaku literowego, jego rozpoznawalność jest podstawowym warunkiem umożliwiającym realizację nadrzędnej funkcji tekstu, jakim jest przekazywanie treści. Litera od wieków pozostaje jednak uwikłana w zależność pomiędzy komunikatem, który niesie (funkcją), a swoim wizualnym odwzorowaniem (formą).
Okładka książki, wykonana z czarnej tektury kaszerowanej tworzywem syntetycznym, wprowadza w projekt sterylny, techniczny chłód ekranu, spotykany w urządzeniach multimedialnych. Jej format – 210 × 270 mm – jest również zbliżony do rozmiarów popularnych na rynku tabletów. Ozdobny charaktery oprawy to także współczesna interpretacja bogato inkrustowanych kodeksów, z czasów kiedy książka, jako obiekt, cieszyła się niezwykła estymą.
Marginesy zewnętrze rozkładówek zostały tak zaprojektowane, aby przy odpowiednim przechyleniu stron w bloku książki, pojawiał się napis. Przy wygięciu bloku w prawo, kaskadowo układające się strony budują przy krawędziach powtarzający się napis forma. Wygięcie bloku w lewo natomiast tworzy słowo funkcja. Książka staje się tym samym prostą, analogową animacją, ilustrującą tytułową dychotomię formy i funkcji.
Każdy rozdział wydawnictwa rozpoczyna się stroną tytułową, która zapewnia czytelnikowi chwilę oddechu w czytaniu. Rozkładówki w rozdziałach to nasycone graficznie obrazy, czerpiące inspiracje z różnych technik tworzenia litery. Pojawiają się wyraźne nawiązania do poszczególnych etapów rozwoju technologi druku i jej wpływu na formę znaku. Litery, w tym procesie, ulegają swobodnemu przetworzeniu i deformacji, niejednokrotnie odbiegają od czytelności ideogramu. W wydawnictwie zrezygnowano z mocnego wyróżniania akapitów tekstu głównego, zamiast tego wykorzystano jedynie pojedynczy gliff – znak akapitu. Brak wyraźnej przerwy w tekście sprawia, że przybiera on strukturę cieczy. Tekst prowadzi czytelnika meandrami poprzez kolejne strony w formie wypełnionych pól tekstowych czy rozsypanych, pojedynczych linijek.
Książka ma w założeniu być obiektem eklektycznym, w którym mieszają się różne środki ekspresji plastycznej. Kluczowe w projekcie jest znaczenie czerni i bieli – opozycyjnych wartości które współistnieją, zakorzenione w ludzkiej świadomości. Monochromatyczność projektu pozwala na maksymalne nasycenie tego kontrastu. Działanie linii, plamy czy rastra, a w wybiórczych przypadkach tinty zbudowanej z gradientu – to zwrócenie się w stronę tradycyjnych technik druku czy początków technologii komputerowej, w której królował zgrzebny druk czarno-biały. Każda kolejna rozkładówka walczy o uwagę widza. Mnogość obrazów i ich gęstość, może wywołać u odbiorcy wrażenie maksymalnego nasycenia wizualnego – przytłoczenia, które często towarzyszy użytkownikom w przeglądaniu materiału graficznego w internecie.
Projekt jest częścią pracy doktorskiej, zrealizowanej pod opieką naukową dr hab. Michała Jandury, prof. ASP.
Joanna Tyborowska - Projektantka z zamiłowaniem do typografii użytkowej i artystycznej, zajmuje się plakatem, grafiką wydawniczą oraz identyfikacją wizualną. Laureatka konkursu KTR, Projekt Roku STGU czy Communication Arts. Otrzymała również wyróżnienie i nagrodę honorową w konkursie Najpiękniejsze Polskie Książki 2022. Finalistka ED Awards oraz prestiżowych konkursów skupiających twórców plakatów (m.in. w Boliwii, Ekwadorze, Meksyku, Finlandii, Serbii, Trnavie, na Cyprze, Hong Kongu, jak również w Warszawie, Katowicach, czy Poznaniu). Pracuje na Wydziale Grafiki ASP w Krakowie oraz na Wydziale Sztuki Akademii Tarnowskiej. Instagram: @typo_tybo.
