W ostatnim artykule pisałam o tym, w jaki sposób dobierać papier, czym kierować się, aby spełnił nasze oczekiwania i czego unikać, żeby zaoszczędzić sobie nerwów i stresów. W tym artykule chciałabym skupić się na technice, która doda szyku i elegancji niejednemu projektowi i pozwoli na dodanie tzw. „wisienki na torcie”. Mowa o hot-stampingu, czyli jednej z najczęściej używanych technik uszlachetnienia druku.

Co to jest hot-stamping?

Hot-stamping, zwany również hot-printem lub termodrukiem, to metoda wytłaczania na gorąco, która przy użyciu matryc i stempli pozwala na uzyskanie najczęściej pozłacanych lub posrebrzanych wydruków. Cały proces odbywa się przy pomocy folii hot-stampingowej, czyli takiej używanej do tłoczenia w wysokiej temperaturze. W tej technice używa się matryc wypukłych, które muszą być wykonane z materiału przewodzącego ciepło. Hot-print w poligrafii jest używany głownie do ozdabiania etykiet, okładek książek, kalendarzy czy czasopism, wizytówek, opakowań. Dzisiaj jest to bardzo popularna technika zdobienia na powierzchniach takich jak papier, drewno, skóra, tekstylia, karton, tworzywa sztuczne, folia samoprzylepna, powierzchnie laminowane, tektura falista i lita.

My oczywiście zajmiemy się pierwszą grupą, czyli uszlachetnienia druku na papierze.

Elementy, które są obowiązkowe w hot-stampingu

Folia hot-stampingowa jest nieodzownym elementem w procesie uszlachetniania druku. Warto zatem pokrótce wskazać jej elementy, aby zrozumieć, jak odbywa się termodruk. Składa się z następujących warstw:

• Warstwa rozdzielająca, czyli materiał silikonowy, który służy do oddzielenia warstwy nośnej od warstw właściwych, z których to korzysta się w procesie uszlachetnienia.
• Warstwa PET, jest to materiał poliestrowy, będący bazą dla pozostałych warstw. To od niej zależne jest bezbłędne nawinięcie folii na rolkach oraz rozstawienie na prowadnicach maszyny służącej do hot-stampingu.
• Warstwa aluminiowa, czyli materiał aluminiowy, który stanowi wizualnie najważniejszą warstwę przy uszlachetnieniu druku, gdyż pozwala nadać charakterystyczny, metaliczny blask świadczący o hot-stampingu.
• Warstwa lakieru, która stanowi już element zabezpieczający podbijający blask i kolor uszlachetnienia.
• Warstwa kleju, która w momencie zetknięcia się z matrycą nagrzewa się, co sprawia, że następuje wtapianie detali nadruku, które są wyznaczane przez matrycę. 

Same folie można podzielić na:

• folie metaliczne – złota, srebrna, kolorowa,
• folie pigmentowe – kolorowe matowe lub błyszczące,
• folie perłowe – kolorowe, które zazwyczaj mają dużą transparentność,
• folie dyfrakcyjne – jest to odmiana folii metalicznych, która zawiera mikrorowki stanowiące siatkę dyfrakcyjną.

Oprócz wspominanej wyżej folii hot-stampingowej, która została rozłożona na części pierwsze, warto również krótko wspomnieć o samych matrycach, które wraz z folią odgrywają kluczową rolę w hot-princie. Matryce są wykonywane z gumy silikonowej oraz metalu. Wyróżnia się matryce strukturalne, grawerowane, do tłoczenia, odlewane. Przy odpowiednio dobranej matrycy będzie można uzyskać unikalną jakość zdobienia, które będzie trwałe i zachwycające.

Jak wygląda proces hot-stampingu?

Sam proces termodruku przeprowadzany jest w wyspecjalizowanych maszynach, które są przeznaczone do tego uszlachetnienia. Pierwszym krokiem do jego wykonania jest rozgrzanie do około 100°C matrycy, która zostaje połączona z folią PET do hot-printu, a następnie jest przyciskana do zadrukowanej powierzchni. Wtedy też temperatura wnika w każdą z warstw folii. Kiedy dostaje się do warstwy kleju, następuje roztapianie go. Dochodzi do wtapiania kleju w powierzchnię nadruku wraz z warstwą lakieru i aluminium, które po ściągnięciu matrycy zostają na zadrukowanym obszarze. Można zastosować m.in. napis, kształty, ornamenty.

Korzyści płynące z hot-stampingu

Uszlachetnienie druku, jakim jest hot-stamping jest powszechnie stosowane i ma sporo zalet, m.in. można stosować ją na wielu materiałach, podłożach, nie tylko na papierze, ponieważ jest długotrwała. Sam proces jest dużo lepszy od pozostałych, dlatego że jest to metoda sucha – dużo prostsza w obsłudze oraz przyjazna dla środowiska. Obsługa maszyn do hot-stampingu również nie jest skomplikowana. Jedyną ręczną pracę, jaką operator musi wykonać, to przymocowanie matrycy do płyty. Najistotniejsza jest znajomość parametrów, ponieważ pozwoli nam to uniknąć pomyłek i w pełni uwydatnić możliwości hot-stampingu.

Ograniczenia technologiczne w hot-stampingu

Istnieją reguły, którymi trzeba kierować się chcąc uzyskać najlepszy efekt płynący z wykorzystania tej techniki:

• Należy przekazać dokładną informację podwykonawcy o kolorze folii,
• Format maksymalny 1000×700 mm,
• Format minimalny 430×305 mm,
• Gramatura papieru min. 100g, max. 350g,
• 0,3 mm to minimalna szerokość linii, która zagwarantuje dokładne odwzorowanie rysunku,
• Odległości pomiędzy przednią krawędzią arkusza w stosunku do krawędzi tłoczenia powinna wynieść najmniej 35 mm (maszyna B1) lub 25 mm (maszyna B2),
• Odległości minimalne pomiędzy elementami, które są pokryte folią metaliczną na użytkach sąsiednich wynosi 15 mm,
• Przyjmuje się, że minimum 24 godziny powinien wynieść czas wysychania po druku, potem można przeprowadzić hot-stamping,
• Podłoże przed przystąpieniem do hot-printu może być pokryte lakierem dyspersyjnym, którzy służy do uszlachetnień lub lakierem wodnym podkładowym, również przeznaczonym do uszlachetnień,
• Zaleca się pokrycie lakierem UV foli metalicznej, która może być wrażliwa na zarysowania lub laminować folią,
• Im grubszy papier tym lepiej – w termodruku mogą nastąpić odbicia na spodniej stronie,
• Hot stamping na czarnych papierach może stanowić problem ze względu na barwnik węglowy zawarty w niektórych papierach. Barwnik ten może wchodzić w reakcję z folią, dlatego bezpieczną opcją są papiery czarne. Istotny jest odpowiedni dobór papieru barwionego w masie.
• Przy hot stampingu drobnych elementów unikaj zbyt mocno fakturowanych papierów. Lepszym rozwiązaniem będzie suchy tłok lub wybór papieru delikatnie fakturowanego, np. Coquerora Connoisseur.
• Do hot stampingu na mocno fakturowanych papierach unikaj również matryc magnezowych, przez które można utracić detale. Lepiej sprawdzą się matryce mosiężne. 

Różnica między hot-stampingiem a cold-stampingiem

W tym przypadku już same nazewnictwo narzuca nam znaczącą różnicę. Po pierwsze hot-stamping to tłoczenie na gorąco, zaś cold-stamping będzie odnosić się do tej samej metody, ale już na zimno. Technika ta przy użyciu folii cold-stampingowej i specjalistycznego kleju pozwala również nanosić kolor złoty i srebrny (dodatkowo są też dostępne inne kolory folii cold-stampingowej – mniej niż w przypadku folii do tłoczenia na gorąco oraz wzory dyfrakcyjne). Następuje dociskanie kleju, który jest nadrukowany do warstwy klejowej folii, a to powoduje odrywanie barwnika od nośnej warstwy.

Hot-stamping oraz cold-stamping dają ten sam efekt, jednakże termodruk posiada szersze zastosowanie i ma ogromne możliwości, jeśli chodzi o zdobienie produktów. Można spotkać go wszędzie: okładki książek/kalendarzy, zaproszenia, wizytówki, opakowania, bony, nadruki na koszulkach, bilety komunikacyjne, na obudowach telewizorów, jak również na kartach kredytowych. Przewaga hot-printu nad cold-stampingiem leży w sposobie nakładania folii, ponieważ pierwszy wariant daje możliwość pracy na gładkich i fakturowanych powierzchniach.

Tłoczenie na zimno nie posiada takich możliwości. Wtłaczana folia w hot-stampingu pod wpływem ciepła bardzo dobrze wiąże się również przy wymagających podłożach, jak skóra czy tekstylia. Warto jednak wiedzieć, że przez wysoką temperaturę nakładanie folii sprawia, że termodruk jest wymagający w momencie aplikacji szczegółowych wzorów. Dlatego tak ważne jest wyraźne oddalenie elementów, aby nie nastąpiło „zlanie” wytłoczonego wzoru. Folie dedykowane do tłoczenia na zimno poprzez aplikację na podłoże z naniesionym już klejem posiadają wyższą rozdzielczość. To pozwala uszlachetnić produkty, które mają skomplikowane wzory i mają mniejszej grubości, pojedyncze linie. Wniosek jest jeden – kwestia gustu, jeśli chodzi o wybór konkretnej techniki.

Hot-stamping jest najbardziej rozpoznawanym uszlachetnieniem, natomiast cold-stamping to równie dobrze rokująca technika, która pozwala ograniczać koszta oraz ozdabiać materiały wrażliwe na ciepło. Dlatego też cold-stamping wykorzystuje się w branży opakowań kosmetycznych oraz w przypadku alkoholi wysokoprocentowych.

Uszlachetnienia druku pozwalają przyozdabiać i wyróżniać spośród tłumu nasze projekty. Nadają wyjątkowości i właśnie tej wspomnianej szlachetności, przez co są jedyne w swoim rodzaju. Dobór odpowiedniego papieru i delikatny hot-stamping to gwarancja pozytywnego odbioru projektu przez klienta. Detale tworzą piękną całość, które wraz z papierem potrafią zachwycać, dzięki czemu materiały drukowane nadal pozostają w obiegu.