Jednym z najczęściej podejmowanych tematów przez początkujących artystów jest rysowanie człowieka. Z chęcią sięgamy po zadania takie jak portrety czy ulubione postaci z filmów lub gier, jednak bez podstawowej znajomości zasad rysowania ludzi i ich geometrii, tematyka ta może okazać się bardzo trudna.

Podobnie jak przy każdym innym zagadnieniu i tutaj istnieje kilka reguł, które dobrze zastosowane gwarantują udaną pracę.

Etapy

Od czego zacząć rysunek postaci? Od ogółu. Częstym błędem na początku rysowania człowieka jest rozpoczęcie od głowy razem ze szczegółami twarzy. Jeśli nie uda nam się narysować jej poprawnie w stosunku do reszty ciała, czeka nas wymazywanie i w konsekwencji utrata cennej pracy.

Dobrą strategią jest zaczęcie rysowania od schematu układu części ciała człowieka, pokazującego w jakiej pozycji znajduje się postać, czy jest w ruchu czy nie, czy stoi swobodnie, czy jest o coś oparta. Taki podrys jest bazą, do której dodajemy coraz więcej szczegółów. Kolejno budujemy mięśnie, dodajemy ubrania. Jeśli takiego schematu nie uda nam się poprawnie narysować, ewentualne poprawki zajmą chwilę. Warto pamiętać, że każda postawiona kreska wpływa na papier, na którym rysujemy, zniekształcając jego powierzchnię co łatwo staje się widoczne, gdy na wymazany obszar nałożymy warstwę grafitu. Dlatego też ważne jest rozpoczęcie rysunku od delikatnego podrysu, aby ograniczyć szkody na samym papierze.

Kompozycja

W zależności od klimatu rysunku, tego w jakiej pozycji znajduje się postać oraz czy jest ona jedna czy kilka, musimy zadbać, aby kompozycja była odpowiednio dopasowana do kartki, na której będziemy rysować. Jest to szczególnie ważny element składowy rysunku, który niewłaściwie zaplanowany może popsuć odbiór całej pracy.

Miejsce na kartce - chociaż wydaje się dość oczywiste, należy zawsze pamiętać, aby postać zmieściła się na arkuszu. Ucięte stopy czy dłonie przeważnie nie wyglądają dobrze, w szczególności, gdy tematem pracy jest studium jednego człowieka. Dodatkowo warto zawsze zostawić kilka centymetrów “oddechu” pomiędzy granicami obrysu postaci, a krawędziami kartki.

Kierunki - gdy rysujemy postać widzianą od przodu, w bardzo statycznym układzie, łatwo jest o nieciekawą kompozycję. W takim wypadku warto umiejscowić ją kilka centymetrów (nie więcej) w prawo lub lewo od osi symetrii kartki. Zdecydowanie, nada to pracy dynamiki. Inaczej trzeba zadziałać, gdy postać jest wyraźnie zwrócona w jednym kierunku. Gdy np. patrzy w prawo lub jest w prawo obrócona, zostawiamy więcej miejsca w lewej części kartki (i odwrotnie). Daje to przestrzeni w kierunku, w którym postać jest zwrócona, a co za tym idzie lekkości dla kompozycji.

Rozmiar - przy rysowaniu człowieka jaki tematu głównego pracy należy pamiętać o tym, aby wykorzystać dostępny rozmiar papieru. Zbyt małe postaci na dużych arkuszach wyglądają jak nieskończone, pozostawiając bardzo dużo miejsca na otoczenie. Dla początkujących rysowników duże arkusze (takie jak B2 czy B1) jawią się jako wyzwanie, jednak już po kilku próbach rozmiar papieru przestaje być straszny, a wiele osób uważa, że im więcej powierzchni tym wygodniej się rysuje.

Proporcje

Każdy z nas jest inny, a proporcje części naszych ciał nadają nam indywidualny charakter. I to właśnie one oddają podobieństwo oraz zgodność z anatomią. Na początku przygody z rysowaniem ludzi warto zacząć od skupienia się nad nauką proporcji ogólnych, a później przejście do oddawania cech indywidualnych.

Do odmierzania proporcji używamy modelu głowy odmierzając na przykład ile głów modela mieści się w wysokości jego całego ciała itd. Najlepiej liczyć według jej wysokości, czyli od czubka głowy aż do brody. Przy rysowaniu postaci z natury warto pomagać sobie używając ołówka, wyciągając prosto rękę. Pozwala to na zminimalizowanie nierówności jakie mogą występować między kolejnymi pomiarami.

Wysokość głowy mieści się w wysokości przeważnie około 6-8 razy, a dwa razy w szerokości.

Ogólne zasady budowy człowieka w rysunku sprawdzają się dla większości podejmowanych tematów, warto o nich pamiętać nawet na zaawansowanym etapie rysowania.

Ciało

Przy rysowaniu postaci należy uważnie oddać proporcje ramion i szyi, ponieważ bardzo dużo one mówią o posturze modela lub modelki. Z reguły nie są tak szerokie jak nam się wydaje. Następnie szczególną uwagę trzeba zwrócić na kierunek w jakim układa się kręgosłup, przede wszystkim w pozycjach siedzących, gdzie delikatnie wygina się w literę C. Szerokość i długość torsu mierzymy za pomocą modułu głowy i zaznaczamy na jakiej wysokości znajdują się łokcie i dłonie. W swobodnej pozie stojącej łokcie (delikatnie ugięte) znajdują się na wysokości pępka a dłonie kończą w połowie ud. Przy rysowaniu mięśni rąk, zwracamy uwagę na przewężenia przy nadgarstkach oraz kierunki w jakich się układają. Częstym błędem jest rysowanie zbyt szczupłych rąk bez zwrócenia uwagi na zmiany przekroju na różnych wysokościach, co skutkuje bardzo sztucznym efektem „patyków”.

To samo dotyczy nóg, które stają się wyraźnie węższe w przy kolanach i kostkach. Mięśnie ud i łydek tworzą ciekawe kształty, które układają się inaczej przy każdej pozycji. W przypadku, gdy model lub modelka stoi, mięśnie ud wyraźnie kształtują się ponad kolanem, podobnie jest z mięśniami łydek. Natomiast w przypadku, gdy model lub modelka siedzi, wydają się one bardziej płaskie, a w szczególności uda stają się szersze.

Twarz

Podstawowe proporcje twarzy dzielą ją na dwie części z oczami w połowie wysokości licząc od brody do czubka głowy. Dalej dolna połowę możemy podzielić na kolejne trzy wyznaczając wysokość ust i koniec nosa. Rysowanie twarzy zaczynamy od takiego prostego podziału. Dalej rysujemy miejsca na oczodoły (nie tylko na oczy), które pozwalają nam wyznaczyć miejsce na oczy i brwi oraz wyznaczają miejsce na cienie dodane w kolejnych fazach.

Przy rysowaniu twarzy z profilu należy pamiętać o wyraźnym zagłębieniu w miejscu, w którym zaczyna się nos oraz pod dolną wargą.

Uszy, przez swój nieregularny kształt sprawiają często dużo problemu, dlatego na początek rysujemy je zgeometryzowane, najczęściej zaczynające się na wysokości końca nosa i kończące się na wysokości oczu/brwi.

Włosy również zaznaczamy jako bryłę, dopiero w kolejnych fazach dodając cienie i fakturę.

Dłonie i stopy

Na te części ciała zdecydowanie warto poświęcić osobny akapit. Sprawiają one wiele trudności nawet najbardziej zaawansowanym rysownikom. Najczęściej popełnianym błędem podczas ich rysowania, jest oddawanie proporcji zbyt małych w stosunku do reszty ciała. Należy pamiętać, że otwarta dłoń zakrywa nam twarz, czyli jej wysokość jest nieco mniejsza niż moduł głowy, a stopa ma długość odpowiadającą odległości między łokciem a nadgarstkiem.

Zanim zaczniemy rysować detale, rysujemy dłonie w uproszczonej wersji, zaznaczając kierunek pod jakim układa się granica między śródręczem a palcami oraz kierunki w jakich układają się zgięcia palców. Dopiero w kolejnej fazie rysujemy palce, które dla bezpieczeństwa warto za każdym razem policzyć. Podobnie postępujemy ze stopami.

Palce. Gdy odpowiednio uda się nam je odmierzyć, po połączeniu otrzymamy uproszczony kształt (w widoku z przodu i z boku przypominający trójkąt), na którym dalej budujemy szczegóły.

Ubrania

Ubrania na modelu lub modelce bardzo dobrze oddają trójwymiarowość postaci. Poprzez odpowiednie wyrysowanie końców rękawów czy dekoltu, pokazujemy w jakim kierunku zwrócona jest postać oraz precyzujemy jej proporcje. W przypadku butów, należy uważać na kierunek w jakim są zwrócone. Przy dobrze narysowanych geometrycznych stopach nie powinny one sprawiać trudności. Detale takie jak faktury ubrań czy wzory, warto zostawić na ostatnie etapy pracy, szczególnie gdy podczas rysowania postaci na egzaminie wstępnym na studia.

Cienowanie

Ten etap zostawiamy na sam koniec. Przy cieniowaniu człowieka, należy szczególnie delikatnie szrafować skórę, aby oddać jej delikatną fakturę. Miejsca w których przeważnie występuje cień to oczodoły, górna warga, szyja, wewnętrzna część ramienia, piszczele. Cieniując staramy się to robić wzdłuż formy, czyli na przykład w kierunku od miednicy do kolana, nie w kierunku przekrojów poprzecznych nogi. Ważną zasadą jest sugerowanie się grą światła i cienia, a nie kolorów ubrań modela lub modelki. W przypadku, gdy wszystkie jego lub jej ubrania są w ciemnych kolorach, nie szrafujemy ubrań na mocny czarny walor, tylko szukamy zależności świateł.

Trening

Tak jak przy każdym podejmowanym temacie, podobnie w rysunku człowieka - najważniejszy jest trening. Warto go różnicować, to znaczy ćwiczyć małe szybkie szkice (tutaj szczególnie pomocna może być platforma www.quickposes.com) jak i wielkoformatowe studia, na które poświęcamy kilka godzin. W trakcie rysowania pamiętajmy, aby odchodzić od pracy o kilka kroków (szczególnie w przypadku rysowania przy sztaludze). Daje to nam możliwość wyłapania błędów, które w określonej perspektywie są dla nas niewidoczne.

Początki mogą się wydawać trudne, jednak pamiętajmy, że rysowanie ludzi to bardzo wymagająca umiejętność, szczególnie kiedy staramy się dobrze oddać podobieństwo. Trenować możemy wszędzie, z natury lub ze zdjęć, prosząc o pozowanie przyjaciół lub uczestnicząc w profesjonalnych lekcjach. Na tych ostatnich zawsze możemy liczyć na obecność modela lub modelki, którzy cierpliwie pozują nawet przez całe zajęcia.