Czy specjaliści z zakresu UX mogą nazywać się przedstawicielami zawodów przyszłości? Wszystko wskazuje na to, że jak najbardziej. Branża nowych technologii stale się rozwija, a przyspieszenie transformacji cyfrowej jest widoczne w wielu sektorach rynku polskiego i zagranicznego.

Co to oznacza dla branży IT? Coraz więcej firm dostrzega, że obecność w e-commerce i digitalizacja są dla nich „być albo nie być” – to powoduje, że zapotrzebowanie na specjalistów pomagających tworzyć cyfrowe produkty może tylko rosnąć.

Jakie zawody wyróżniamy w branży UX?

Najczęściej myśląc o specjalistach z branży user experience mamy na myśli osoby zajmujące stanowiska UX lub UI Designerów. Stanowisk w branży UX jest jednak znacznie więcej.

UX Designer

UX Designerzy to osoby dbające o to, by podczas korzystania z danego produktu (np. aplikacji) cała ścieżka użytkownika przebiegała w intuicyjny sposób, a jego potrzeby i cele zostały zaspokojone. UX Designer projektuje makiety i klikalne prototypy rozwiązań, które następnie poddawane są testom.

UI Designer

Rolą UI Designerów jest przełożenie ustaleń UX Designerów w atrakcyjną formę wizualną, czyli zaprojektowanie tzw. interfejsu. UI Designer nie tworzy tylko „ładnego opakowania”, ale także dba o to, by projekt był zrozumiały i wygodny dla końcowego użytkownika. Oznacza to, że UI Designer musi posiadać szeroką wiedzę o typografii, hierarchii wizualnej elementów, kolorystyce itp. i wiedzieć jak z tych elementów stworzyć intuicyjną całość.

UX Researcher

Badacze UX odpowiadają za badania potrzeb poprzedzające projektowanie oraz testowanie wypracowanych rozwiązań z użytkownikami. Zwykle w swojej pracy łączą metody badań ilościowych i jakościowych, często są to na przykład badania etnograficzne lub user testing. Coraz śmielej do branży badań wkracza także sztuczna inteligencja i rozwiązania oparte na wykrywaniu tzw. mikroekspresji u użytkownika. Badacze prowadzą również warsztaty – z użytkownikami, ale i interesariuszami.

UX Writer

UX Writerzy dbają o to, by wszystkie komunikaty i informacje w aplikacji czy na stronie internetowej były zrozumiałe, dlatego UX Writerzy mianują się specjalistami od prostego języka. Z troską o prosty język nierozerwalnie związany jest temat dostępności – na ten moment niewiele firm decyduje się na osobne stanowisko specjalisty ds. dostępności, ale dbałość o zgodność z WCAG (Web Content Accessibility Guidelines) wchodzi w obowiązki specjalistów UX.

UX Manager

UX Managerzy nie można zapomnieć także o UX Project Managerach/Product Managerach . Ich obowiązki często oscylują bardziej wokół zarządzania produktem i zespołem, w wielu organizacjach nadal mają jednak wiele do powiedzenia w zakresie projektowania doświadczeń.

Kto zostaje specjalistą UX?

UX to dziedzina bardzo szeroka, która garściami czerpie z doświadczeń wielu branż i dyscyplin naukowych takich jak np. psychologia, socjologia, projektowanie graficzne, kognitywistyka.

• UX Designerzy to najczęściej graficy, webmasterzy, absolwenci wzornictwa, architektury, kognitywistyki. Nie ma jednej właściwej ścieżki do UX – odnajdują się tutaj ludzie z rozmaitych branż.
• UX Reserach to dziedzina zdominowana przez ekspertów w temacie badań jakościowych i nauk społecznych: odnajdują się tutaj socjologowie, etnografowie, antropolodzy, psycholodzy.
• UX Writerami często zostają osoby związane uprzednio z marketingiem, copywritingiem lub językoznawcy. Czasem w ramach samej branży UX specjaliści zmieniają stanowiska i specjalizacje – projektanci zajmują się badaniami, badacze stają się UX Writerami.

Wspólnym elementem jest fakt, że każdy specjalista UX w zasadzie przez całą karierę zawodową musi trzymać rękę na pulsie, być na czasie z nowymi trendami w branży i kierunkami rozwoju technologii i dbać o to, by poszerzać swoją wiedzę i umiejętności. UX to wciąż młoda i stale zmieniająca się branża – stąd ważną kompetencją u ekspertów UX jest właśnie elastyczność.

Jakie cechy powinien mieć specjalista UX/UI?

Niezależnie od wybranej ścieżki zawodowej specjalista UX powinien mieć kluczowe kompetencje takie jak:

• kreatywność,
• umiejętność krytycznego myślenia,
• umiejętność pracy w zespole,
• dociekliwość ,
• umiejętność trafnego zadawania pytań,
• umiejętność empatyzacji (przejmowania perspektywy innych osób, często z całkiem innych grup społecznych).

Dodatkowo:

Umiejętności graficzne

Zdolności uważane za typowo „graficzne” czy „artystyczne” takie jak łączenie kolorów, elementów, tworzenie animacji i estetycznych wizualizacji oraz design systemów to domena specjalistów UI.

Umiejętność logicznego myślenia

Umiejętność logicznego myślenia, systematyzowania treści, tworzenia architektury informacji i układania procesów jest szczególnie ważna w zawodzie UX Designera.

Umiejętności komunikacyjne

Najwięcej kompetencji miękkich potrzebują badacze, którzy mają bezpośredni kontakt z końcowym odbiorcą. Nie można jednak zapomnieć, że projektanci również niejednokrotnie moderują warsztaty z klientem czy interesariuszami lub prowadzą badania. Badacze nie tylko muszą umieć „zdobyć” informacje, ale też odsiać wartościowe insighty, zrozumieć je, poddać analizie i przełożyć na ewentualne potrzeby czy rozwiązania.

Jak zostać UX Designerem?

Wejście do branży UX – jak każde przebranżowienie – wiąże się z koniecznością inwestycji. Czasu, pieniędzy, energii – w zależności od tego, jaką wybierzesz drogę, te nakłady będą się zmieniać. W każdym wypadku musisz liczyć się z poświęceniem sporej ilości wolnego czasu – nie tylko na kształcenie, ale też zdobywanie pierwszego doświadczenia i projektów do portfolio.

Szkolenia i kursy UX

Osoby, które są w stanie pozwolić sobie na kilkumiesięczną przerwę w życiu zawodowym (albo wracają na rynek pracy np. po urlopie macierzyńskim) często decydują się na intensywny proces nauki, wybierając krótki Kurs UX/UI Designer lub bootcampy, ale poświęcając na naukę i projekty większość swojego czasu (często w wymiarze odpowiadającym pracy etatowej). W zależności od posiadanego wcześniej backgroundu zawodowego, w takim trybie o przebranżowieniu można myśleć już w ciągu kilku miesięcy.

Budowanie portfolio

Niezależnie od tego, jaką drogę wybiera przyszły UX Designer, kluczowym elementem pracy nad zmianą branży jest samodzielna realizacja projektów do portfolio. Z pomocą przychodzą liczne grupy na Facebooku, Discordzie i Slacku, na których osoby stawiające pierwsze kroki w branży łączą się w zespoły i tworzą wspólnie, nieodpłatnie aplikacje czy platformy cyfrowe.

Przyszli UX Designerzy często łączą tu siły z grafikami, programistami i project managerami w podobnej sytuacji. Inny sposób na zdobycie projektów do portfolio to wolontariat. Wiele fundacji non profit z otwartymi ramionami przyjmuje tego typu pomoc – decydując się na taką drogę nie tylko możemy sprawdzić swoje umiejętności w praktyce, ale tez wesprzeć organizację, której działania są nam bliskie.

Mentoring

Alternatywną formą zdobywania wiedzy i doświadczenia są programy mentoringowe pomagające osobom wchodzącym do branży np. Tech Leaders. W ich ramach co jakiś czas organizowane są nabory, polegające na przyjmowaniu zgłoszeń – następnie wybrane osoby mogą liczyć na wsparcie jednego z mentorów. Coraz popularniejsze staje się też szukanie „mentora” na własną rękę – przez LinkedIn lub grupy na Facebooku.

Praca UX/UI – studia czy kursy?

Jedną z możliwości zostania UX Designerem są studia podyplomowe – najczęściej wybierane uczelnie to SWPS i AGH w Warszawie, które prowadzą podyplomowe studia na kierunkach związanych z UX/Product Designem. Studenci psychologii czy kognitywistyki mogą wybrać kształcenie na specjalizacjach związanych z human-computer interaction. To najczęściej wybierana opcja przez osoby, które dopiero wchodzą na rynek pracy lub całkowicie zmieniają branżę.

Intensywne szkolenia, programy mentoringowe, bootcampy – to krótsze formy nauczania, ale maksymalnie skupione na praktyce. Może to być Kurs UI Designer  po którym łatwiej znaleźć pracę w zawodzie czy Szkolenie User Interface - Prototypowanie graficznych interfejsów użytkownika. Szkolenia mogą mieć formę zajęć stacjonarnych, online lub w trybie hybrydowym – wiele zależy od rodzaju oferty centrum szkoleniowego, a także wymagań i oczekiwań indywidualnych. Szkolenia są znacznie krótsze niż roczna nauka na studiach podyplomowych, dzięki czemu szybciej umożliwiają wejście na rynek i rozpoczęcie pracy.

Gdzie uczyć się UX?

Intensywne kursy to najlepszy wybór, jeśli posiada się już pewien przydatny background zawodowy (np. doświadczenie w pokrewnej dziedzinie) i myśli się o przebranżowieniu. Są jednak idealnym wyborem także dla osób, które poszukują nowych wyzwań, ciekawych doświadczeń i niewielkim kosztem chcą sprawdzić swoje zdolności i zdobyć certyfikat. Przed wyborem kursu polecamy sprawdzić, czy ośrodek szkoleniowy posiada zdolność do certyfikowania, dzięki temu po ukończeniu kursu otrzymuje się certyfikat potwierdzający umiejętności. Najlepszym  wyborem w zakresie nauki UX, prototypowania czy tworzenia interfejsów graficznych są  szkolenia w akredytowanych placówkach szkoleniowych Adobe (jednego z dostawców oprogramowania do tworzenia makiet).

Poza zdobyciem wiedzy na szkoleniach lub studiach warto regularnie śledzić branżowe media społecznościowe, szczególnie że w ostatnim czasie ogromną popularność zdobyły transmisje live i webinary, zwykle poświęcone jednemu, wąskiemu tematowi i bezpłatne. To wartościowe źródło wiedzy, ale też okazja do networkingu i poznawania osób w branży.  

W każdym z możliwych scenariuszy edukacyjnych podstawą zawsze jest praktyka i motywacja – dzięki którym zdobytą wiedzę szybko można przekuć w realne projekty.

Zarobki w UX

Zarobki w UX, tak jak w całej branży IT często są czynnikiem, który mocno działa na wyobraźnię osób myślących o przebranżowieniu.

Jak zawsze jednak na ostateczną kwotę, którą UX Designer zobaczy na swoim koncie, wpływa mnóstwo elementów: doświadczenie zawodowe, miasto (choć w dobie pracy zdalnej lokalizacja traci na znaczeniu), wielkość organizacji, w której jest zatrudniony, rozmiar projektów, nad którymi pracuje (czy to projekty międzynarodowe? Klienci zagraniczni czy krajowi?) i wiele innych zmiennych na rynku.

Junior

Początkujący UX Designer zwykle zaczyna od stażu lub stanowiska juniora. Staże w IT najczęściej są płatne – w większych korporacjach stażysta może liczyć średnio na wypłatę pomiędzy 2500 - 3000 zł netto. Widełki na stanowiskach juniorskich zarówno dla UX Designerów, UI Designerów i UX Researcherów zwykle mieszczą się w przedziale 3500 – 5500 zł.

Specjalista

Specjalista z kilkunastoletnim doświadczeniem, zatrudniony w dużej organizacji może zarobić kilkanaście tysięcy złotych netto miesięcznie. Sytuację branży w Polsce co roku od 2012 roku monitorują twórcy raportu „UX i Product Design w Polsce” [1].

Według ostatniej publikacji z 2021 roku średnie wynagrodzenie netto w branży wynosi 8 248 zł (w roku 2018 było to 7 254 zł). Średnia pensja juniorska w 2021 to jak pokazuje raport 5 066 zł. Co ciekawe, mediana wynagrodzeń dla specjalistów zatrudnionych w dużych organizacjach (1000+ pracowników) jest aż o 3000 zł wyższa niż w przypadku mikrofirm (do 9 osób) i o 2000 zł wyższa niż w małych firmach. Duże organizacje oferują najwyższe stawki, ale też zatrudniają najbardziej doświadczonych specjalistów

UX a zawody przyszłości

Każda większa firma technologiczna (ale nie tylko!)  już teraz ma swój dział UX, w którym zatrudnia szerokie grono specjalistów: projektantów (UX Designerów), badaczy (UX Researcherów), projektantów treści (UX Writerów) i osób odpowiedzialnych za końcowy wygląd produktu (UI Designerów). 

Mniejsze firmy pracę nad UX często zlecają wyspecjalizowanym w tym temacie agencjom lub oddają w ręce software house’ów. Każda aplikacja, którą mamy na swoim telefonie przeszła przez ręce specjalistów od UX. Ale user experience to nie tylko produkty cyfrowe – projektanci UX pomagają również tworzyć np. procesy obsługi klientów w rzeczywistości offline i coraz częściej angażowani są do tworzenia kompleksowych strategii doświadczeń użytkownika – łączących elementy świata online i offline.

Gdzie pracują specjaliści UX?

Branża UX staje się coraz bardziej wyspecjalizowana – jeszcze kilka lat temu od specjalisty UX oczekiwano raczej tworzenia produktu od A do Z. UX/UI Designer był jednocześnie także UX Researcherem i UX Writerem, a nierzadko również webmasterem lub frontend developerem. To się zmienia – rośnie świadomość branży, większe firmy posiadają wyspecjalizowane działy UX, w których kompetencje rozkładają się na coraz to większe zespoły specjalistów.

Nikogo nie dziwi już, że organizacje takie jak banki, firmy telekomunikacyjne,  Allegro, OLX czy e-commerce jak CCC zatrudniają własnych UX Writerów odpowiedzialnych za tworzenie treści. Posiadanie osobnego działu UX Desing i UX Research to już norma w standardach większych organizacji – te, które nie mogą sobie na to pozwolić (lub nie chcą) zlecają część badawczą wyspecjalizowanym w tym temacie agencjom.

Przyszłość branży UX

Wszystko wskazuje na to, że tendencja zatrudniania specjalistów UX i tworzenia dla nich specjalnych działów nie tylko się utrzyma, ale będzie zyskiwać na sile. Wkrótce działy UX zasilą prawdopodobnie eksperci od projektowania interfejsów głosowych, chatbotów, a w niedalekiej przyszłości – designerzy i badacze przygotowani do projektowania dla nowej cyfrowej rzeczywistości metaversum.

[1] Mościchowska, I., Rutkowska, J., Skórski, T. (2021). User Experience i Product Design w Polsce 2021. Vol. 7, 1-50.